ERMENİ KONUSUNDA, NUTUK TAN ALINAN BELGELER DOKÜMANI .., 3

ERMENİ KONUSUNDA,  NUTUK TAN ALINAN BELGELER  DOKÜMANI .., 3

.

BELGE 31

Garzan’da Cemil Çeto Beye
Erzurum, 13 Ağustos 1919


Ateşkes Antlaşmasından sonra İtilaf Devletleri, devlet ve ulusumuzun haklarına hiçbir zaman uymayıp ülkemizi ve Doğu İllerimizi Ermenilere 
vermek, Batı illerimizden İzmir gibi en bayındır yerleri Rumlara armağan etmek, Karadeniz kıyılarında bir Pontus Rum hükümeti kurmak 
çabalarına düştüler. Bir yandan da İngilizler, Diyarbakır ve çevresi halkını kandırarak türlü türlü yönler vermeye kalkıştılar.

Anadolu ve Rumeli’nin bütün illerinde Müdafaa-i Hukuk dernekleri kurulmuştur. Doğu Anadolu illeri ve bağımsız sancakları delegelerinden 
oluşmak üzere Erzurum’da bir kongre yapıldı. Böylece bütün Doğu Anadolu halkı birleşti. ...

Birkaç güne dek Anadolu ve Rumeli illerinden oluşmak üzere Sivas’ta genel bir kongre toplanacaktır. Böylelikle de bütün ulus birlik olarak 
haklarını savunacak duruma gelecektir. ...

Çalışma ve çabalarınızla o yörede örgütün sunduğum tüzüğüne uygun olarak en kısa sürede kurulacağına ve İngilizlerin ulusumuzu parçalamaya 
ve ülkemizi Ermeni ayakları altında çiğnetmeye yönelik entrikalarına olanak verilmeyeceğine inanıyorum.

Mustafa Kemal
Atatürk’ün Kurtuluş Savaşı Yazışmaları, c.I, s. 126-127

..........

BELGE 32

12. ve 20. Kolordu Kumandanlıklarına
Erzurum, 21 Ağustos 1919

Dersaadet’te çeşitli partilerin Amerika heyetine verilmek üzere aldıkları kararlar burada Heyeti Temsiliye’mizce son derece üzüntü ve acı verici 
görüldü. Çünkü birinci maddede Ermenistan’a Doğu Vilayetleri’nden arazi bırakılması söz konusu olmaktadır. Halbuki ezici çoğunluğu Türk ve Kürt 
olan bu vilayetlerden bir karış toprağın bile Ermeniler hesabına kaydının bugün için fiilen mümkün olamayacağı şöyle dursun, unsurlar arasındaki 
nefret ve intikam hissinin dehşet ve şiddeti, Osmanlı Ermenilerinin geri gelmesi halinde bile vilayetler dahilinde yoğun olarak iskanlarını tehlikeli 
göstermektedir. Dolayısıyla suç işlememiş Osmanlı Ermenilerine yapılacak bir şey olamayacaktır. Üçüncü maddede Erzincan ve Sivas arasında 
yoğun bir Ermenilik hayali ilimsizlik ve vukufsuzluktan başka bir şey değildir. Harpten evvel bile buralarda oturanlar, büyük kısmı Türk ve küçük 
kısmı Zaza denilen Kürtlerden ve pek az da Ermenilerden ibaret idi. Bugün ise varlığından bahsedilecek miktarda Ermeni yoktur, dolayısıyla bu gibi 
cemiyetler yetkilerini takdir etmeli ve bir iş yapmak isterlerse hiç olmazsa Harbiye ve Hariciye Nezaretlerinin barış hazırlıkları arasında yaptığı resmi 
istatistik ve grafiklere olsun müracaat zahmetinden kaçınmamalıdır. İşbu telgrafın aynen İstanbul’a gönderilmesini rica ederiz.

Mustafa Kemal


ATABE, c. 3, s. 288
Kemal Atatürk, Nutuk, c.I. Vesikalar, Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, İstanbul, 1961, s 100.
..........

BELGE 33

Tamim

Erzurum, 22 Ağustos 1919

İstanbul'da Rumlarla Ermenilerin Çalışmaları
Güvenilir kaynaklardan edilen bilgilere göre, İstanbul Rum Patrikhanesi'nde (Mavri Mira) adında bir kurul oluşturulmuştur. 

Kurula doğrudan doğruya Venizelos direktif veriyor. 

Görevi: Osmanlı illerinde çeteler kurmak ve yönetmek, mitingler ve propagandalar yapmaktır. ...

Ermeni patriği Zaven Efendi de Mavri Mira örgütünce satın alınmıştır.

Anadolu'da Trabzon ve Samsun cephane dağıtım yeridir. ...

Ermeni hazırlığı da bütünüyle Rum hazırlığı gibidir.

Mustafa Kemal

Atatürk'ün Kurtuluş Savaşı Yazışmaları, c.I, s. 136

............

BELGE 34

Müdafaai Hukuk Cemiyeti Erzurum Merkez Heyeti'ne

Erzurum, 24 Ağustos 1919

Alınan sağlam bilgilere göre Dersaadet'teki Amerika inceleme heyeti, raporlarını Amerika'ya göndermişlerdir. Raporlarında sözü edilen esas 
noktaların aşağıdaki gibi olduğu anlaşılmıştır.

1. Milletimizin birliğini korumak.

2. Memleketimize süratle yardım etmek.



4. Milletin aydın çoğunluğunun Amerika yardımı taraftarı olduğu. 
Bundan başka, Amerikalılar, milletimiz tarafından yardım hakkında müracaat olunursa aşağıdaki noktaların açıkça talebini tavsiye etmekte oldukları bildirilmiştir.

1. Ermenilere katiyen arazi verilmemesi.

2. Yabancı birliklerin Osmanlı memleketinden ve bilhassa İstanbul'dan çıkarılması.

Mustafa Kemal

ATABE, c. 3, s. 302
Askeri Tarih Belgeleri Dergisi, Gnkur. Basımevi, Ankara, Eylül 1978 Sayı:77, Belge No: 1695.

........

BELGE 35

Kastamonu Komutanı Albay Osman ve Vali Vekili Ferid Bey'le Telgraf Görüşmesi
Eylül 1919



(Mustafa Kemal): Ermenistan Cumhuriyeti denmekle maruf Erivan ve Nahcivan Ermenileri kendilerini hakikaten bir devlet olmuş zannıyla bazı 
mertebe vaziyetler almaya kalkıştı.... Son günlerde Nahcivan civarında Azerbaycan İslam kuvvetleriyle Ermenilerin yegane tümeni karşı karşıya 
geldi, vuku bulan mühim bir muharebede Ermeniler tamamen dağıldılar ve perişan oldular ve bunun neticesinde Nahcivan'da bir İslami hükümet 
teşekkül etti. Ermenistan Cumhuriyeti'nin gösterdiği kabiliyetsizlik Avrupa ve bilhassa Amerika nezdinde tamamen meydana çıkmıştır.

Ermenilerin bağımsız bir hükümet olarak devlet idare edemeyeceklerine kanaat eylemişlerdir. Belki Osmanlı hükümetinin bir vilayet veya eyaleti 
olabilir, denilmektedir. Hele memaliki mahrusei şahane (padişahın ülkesi) dahilinde öteden beri ortaya atılan Ermenistan muhtariyeti ve sair gibi 
teklifler artık tamamen kuvvetini kaybetmiştir. Adana havalisinde Fransızlara yaslanan Ermeniler de son günlerde asık yüzler görmeye başladılar. 


ATABE, c. 4, s. 97

......
BELGE 34

Sivas Kongresi'nde Kongre Reisi Mustafa Kemal Paşa Hazretleri Tarafından Yapılan Açış Konuşması

4 Eylül 1919

Doğuda Ermeniler Kızılarmağa kadar genişleme hazırlıklarına ve şimdiden sınırlarımıza kadar dayanan katliam siyasetine başladı.


Doğuda son harbin her türlü sıkıntı ve acılarını görmüş ve bilhassa Ermenilerin vahşet ve zulümlerine sahne olmuş yaslı sınır vilayetlerimiz milli namus ve bağımsızlığı kurtarmak maksadıyla Müdafaa Hukuku Milliye, Muhafazai Hukuku Milliye cemiyetleri kurdular. ...


ATABE, c. 3, s. 311, 312

........
BELGE 35

Sivas Kongresi Beyannamesi

11 Eylül 1919


3. Osmanlı memleketinin herhangi bir parçasına karşı yapılacak müdahale ve işgale ve bilhassa vatanımız içinde bağımsız birer Rumluk ve 
Ermenilik teşkili gayesine yönelik harekata karşı Aydın, Manisa, Balıkesir cephelerinde milli mücahedelerde olduğu gibi birlikte müdafaa ve 
mukavemet meşru esası kabul edilmiştir.

4. Öteden beri aynı vatan içinde birlikte yaşadığımız bütün Müslüman olmayan unsurların her türlü hukuki eşitlikleri tamamıyla mahfuz 
olduğundan, adı geçen unsurlara siyasi hakimiyetimizi ve toplumsal dengemizi bozacak imtiyazlar verilmesi kabul edilmeyecektir. ...
...

ATABE, c. 3, s. 361
Atatürk'ün Özel Arşivinden Seçmeler, Hazırlayan: Genelkurmay Askeri Tarih ve Startejik Etüt Başkanlığı, Kültür Bakanlığı Yayınları: 408, Ankara, 
1981, s. 45-50.

..........

BELGE 36

Dersaadet'te Müşir Fuat Paşa'ya
Sivas, 17 Eylül 1919

Paşa Hazretleri,

Mütareke gününden beri Rum ve Ermenilerin, İtilaf Devletleri teşvik ve himayesi altında nasıl milli izzeti nefsimizi yaraladıklarını, 
ne suretle saltanat ve hükümet hakkını ayaklar altına aldıklarını buradan tekrarla, bütün milletle beraber kan ağlayan saf ve hamiyetli kalbinizi 
kederlendirmek istemem. Bu nankör ırkların küstahlıklarına eklenen İtilaf devletlerinin hak tanımaz muameleleri ve vatanımızı parçalama kararları, 
nihayet İzmir feci vakası ile mahvolma tehlikesi ve esaret alçaklığı karşısında kalan bu matemzede koca milletin temiz vicdanında bir birlik uyandırdı.

Atatürk'ün Bütün Eserleri (ATABE), c. 4, Kaynak Yayınları, 2000, s. 60
Atatürk'ün Özel Arşivinden Seçmeler, Hazırlayan: Genelkurmay Askeri Tarih ve Startejik Etüt Başkanlığı, Kültür Bakanlığı Yayınları: 408, Ankara, 
1981. s. 68-73.

 .........

BELGE 37

15. Kolordu Kumandanlığı'na
21 Eylül 1919

General Harbord, maiyetiyle dün buraya geldi. Kendi arzusu üzerine gayet gizlice 3-4 saat kadar konuştuk.... 
Adı geçenin sorduğu soruların başlıcaları şunlardır:

2. Müslüman olmayan unsurlar ve bilhassa Ermeniler hakkındaki görüşümüz

Bu sorulara uzun uzadıya verilen izahatlı cevaplarda aşağıdaki noktalar anlatılmıştır:

2. Memleketimizde yaşayan bütün Müslüman olmayan unsurlarla olduğu gibi Ermenilere de hiçbir kötü kastımız yoktur. ,
Bilakis onların her türlü tabiiyet haklarına tamamen riayetkarız. Bunun aksi olarak yayınlar, düzmeceden ve İngilizlerin aldatmacasından ibarettir.

General, ayrıca, Erzurum'da kırk bin kişilik bir kuvvetin toplanarak Ermenistan'a taarruz ve bu şekilde Turanilik gayesinin elde edilmesine 
çalışılacağı hakkında söylentiler mevcut olduğunu ifade etmiştir. Cevaben, bunun katiyen asıl ve esası olmadığı ve tekmil Doğu Vilayetleri'ndeki 
kuvvetin on bin kadar bulunduğu ifade edilmiştir. Refakatlerindeki Hüseyin Bey'i Erzurum Heyeti Merkeziyesi'yle temasa getirerek, oradaki 
Ermeni facialarının hala mevcut eserlerinin gösterilmesi uygun olur. Hüseyin Bey'e icap eden şeyler söylenmiştir, Efendim. 

Mustafa Kemal.

ATABE, c. 4, s. 82, 83
Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, Derleyen: Nimet Arsan, Cilt: IV, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayını, Ankara, 1964, s. 72-73.

...........

BELGE 38

Padişah'a, Beyannamesi Üzerine Yazılan Telgraf

Sivas, 22 Eylül 1919

Milleti yabancı ihtiraslarına feda eden bu kabinenin milli arzuya aykırı olarak mevkiinde kalması, pek büyük felaketler çekmekte ve hazırlamaktadır. 
Bütün cihan, mülkü hümayunlarında sükun ve asayişi beklerken vilayetlere çekilen telgrafnamelerle, bir taraftan itaat eden aşiretleri ahali fertleri 
üzerine teşvik ile beraber, memaliki şahanenizin karışıklık içinde ve yardıma muhtaç olduğunu resmen beyan ederek yabancı müdahalesini davet 
eyleyen, diğer taraftan Doğu Vilayetleri'nde geniş bir Ermenistan teşkiline ve Toros silsilesinin güneyinde kalan yerleri terke hazır bulunduğunu 
ifade ile, dahili ve harici düşmanlarımızın emellerini destelemek ve tatmin etmek isteyen bir kabinenin iktidar mevkiinde kalmasını zat ve mülükü 
hümayunlarınızın düşmanlarınızdan başka hiç kimse arzu etmez.

Anadolu ve Rumeli Heyeti Temsiliyesi namına,
Mustafa Kemal



ATABE, c. 4, s. 92
Atatürk'ün Samsun'a çıkışı ve Kurtuluş Savaşı'nın Başlatılmasına Dair Belgeler, ATASE Yayınları, Ankara, 1999, s. 348-356
Kemal Atatürk, Nutuk, c.III. Vesikalar, Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, İstanbul, 1961, Vesika No:99. s. 1007-1009.
..............

BELGE 39

20, 3, 13, 12. Kolordu Komutanlıklarına Adana, Antep, Maraş ve Urfa Merkez Kurullarına

Sivas, 22 Eylül 1919

Ateşkes sonrasında hükümetimizin Adana ili ile Antep, Maraş, Urfa sancaklarını bırakma güçsüzlüğünde bulunması, bu yörede Fransız ve İngiliz 
koruyuculuğu altında Ermeni işgalini ve örgütlenmesini kesinleştirmiş ve bunlar, o il ve sancakları Ermenileştirmek amacı ile bir yıla yakın bir süre 
çalışma göstermiş ve çok üzücü ki, büyük çoğunluğu kendilerinde olmasına karşın, şimdiye dek örgütten yoksun bulunan Türklerin bireysel 
özverililikleri verimli olmamış ve her gün saldıran Ermeniler, çalışmalarını amaçları doğrultusunda yürütmüşlerdir.


1. Şimdiye dek yapılan saldırıların türü aşağıda özetlenir:

A. Fransız ve İngiliz görevlileri ile Ermeni komitelerinin ve oralarda bulunan Ermeni topluluğunun açıktan açığa Müslümanların haklarına saldırmaları.

B. Osmanlı topraklarının değişik yerlerinde oturan Ermenilerin buralara göçlerinin kolaylaştırılması ve burada sayılarının artırılması.

C. Yabancı üniforması ile Ermeni birliklerinin buralara gönderilmesi ve buradakilerle birleştirilmesi.

D. İslam halkın az zamanda ekonomik ve başka baskılarla yok edilmesi ve öldürülmesi ve göçe zorlanması.

E. Aralarına aşamalı olarak sokulan bölücülükle İslam halkının yabancı koruyuculuğunu istemek zorunda bırakılması.



Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Derneği
Heyeti Temsiliyesi

 Atatürk'ün Kurtuluş Savaşı Yazışmaları, c. I, s. 183-184

.............

BELGE 40

General Harbord'a Verilen Muhtıra
24 Eylül 1919

Eski zamanlardan beri ortak bir hayat yaşadığımız Müslüman olmayan unsurlar, İtilaf devletleri tarafından kendilerine gösterilen teveccühten 
cesaret alarak, millet ve devletin itibar ve haklarına açık hücumlara başladılar.

Kendileriyle çok uzun bir zaman bir arada yaşadığımız Müslüman olmayan vatandaşlarımız (Ermeniler, Rumlar, Yahudiler vs.) hakkında en iyi 
niyetlerle samimi duygular beslemekten ve onları da bizimle tam bir eşitlikte düşünmekten başka bir görüşümüz veya hissiyatımız yoktur. 
Mutlak surette inanıyoruz ki, eğer memleket, ta içinde şimdiye kadar faaliyette bulunan kötü tesirler ve telkinlerden kurtulursa, İmparatorluğun 
çeşitli ırkları birbirleriyle tam bir barış içinde yaşacaklar ve ortak, mesut ve müreffeh bir hayat süreceklerdir.

Merkezi Erivan olan Ermeni Cumhuriyeti'ne karşı dostça olmayan hiçbir niyetimiz yoktur.... 
Bu yeni devletteki Ermeniler, Ermeni müfreze kumandanının emirleriyle, Müslüman unsuru imha etmek üzere faaliyette bulunuyorlar. 
Bu emirlerin suretlerini gözlerimizle gördük. Erivan'daki Ermenilerin, Müslümanların imha siyaseti güttükleri ve bu kanlı vahşet dalgasının 
sınırlarımıza kadar genişlediği, sınırlarımızın, öbür taraftan, ölümden kaçan sayısız Müslümanla dolu olmasıyla da teyit edilmiş oluyor. 

Diğer taraftan, Erivan hükümeti, sınırın bu tarafında top ateşi açmak suretiyle doğrudan doğruya tahrik faaliyetlerine de kalkışmıştır.

İngilizler, bu hareketlerin cereyanı esnasında, bir yandan Ermenilerin Müslümanlara karşı tutumlarını teşvik ettiler, hatta onları bu konuda 
kışkırttılar, diğer taraftan Ermenilerin tecavüzlerini bize sayıp döktüler ve bunları tahammül edilemez hareketler olarak nitelediler ve bu komşu 
devlete saldırarak misillemede bulunmaya bizi zorladılar. Fakat biz hakikatin kendini göstereceğinden emin olarak Ermeni tahriklerine tahammül 
ettik ve İngilizlerin öfkelerini fark etmemiş göründük. Hakikaten, bizi Ermenilere saldırmaya teşvik eden ve bu şekilde kendi bölüklerini o 
topraklara gönderebilmelerini sağlayacak bir ortam yaratmayı planlayan İngilizlerin tutumlarını meydana çıkarabileceğimizi düşündük. 
İngilizlerin bütün bu manevraları, Kafkasya'yı boşaltmaları mecburiyetini hissettikten sonra, onların subay ve temsilcileri tarafından başlatıldı.

Erzurum ve Van'daki Müslümanların ve bilhassa sınır bölgelerinde yaşayanların; Ermenistan'da cereyan eden katliama dair her gün aldıkları 
haberler ve ölümden kaçan ve ağlanacak vaziyette olan mültecilerin manzarası karşısında, büyük heyecana kapılmaları çok normaldir. 
Galeyanın artmasına bir sebep de Ermenilerin sınırlarımız dışında top ateşi tatbikatı yapmalarıdır....


ATABE, c. 4, s. 106, 108, 111
Atatürk'ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV. Derleyen: Nimet Arsan. Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayını, Ankara. 1964. s. 74-84.

..........

BELGE  41

Tasviri Efkar Gazetesinin Sorularına Cevap
17 Ekim 1919

Avrupaca teşkili tasavvur edilen Büyük Ermenistan hakkında ne düşünüyorsunuz? Sizce Ermenistan sınırı ne olabilir?

Mustafa Kemal:

Mütareke'nin yapıldığı tarihteki sınırımız dahilinde kalan vatan kısımlarından bir karış toprağın Ermenistan hükümetine ilhakına millet katiyen 
razı değildir. 
Ben de bu meselede şüphesiz, bütün milletin düşündüğünden başka türlü düşünemem.

ATABE, c. 4, s. 322
...........

BELGE  42

Ermeni Patriği Zaven Efendi'nin Mektubu Üzerine İleri, Tasviri Efkar, Yenigün ve İradei Milliye Gazetelerinde Yayımlanan Açıklama

21 Ekim 1919

Ermeni Patriği Zaven Efendi geçenlerde Teologos gazetesinde yayımladığı bir mektubunda, birçok Ermeni ailelerinin, son milli harekattan korkarak 
Erzincan, Erzurum, Samsun, İzmit ve Adapazarı gibi Anadolu havalisinden göç etmekte olduklarını öne sürüyor ve bu şekilde milletin sırf milli 
haklarını müdafaa emeliyle vücuda getirdiği birliği, bir Ermeni veya Gayrimüslim unsurlar aleyhtarlığıyla şaibedar etmek istiyor. Bunun için, 
hakikati bu kere ayrıca açıklamaya mecburiyet görülmüştür.

Evvela: Erzincan ve Erzurum havalisinden göç eden katiyen hiçbir Ermeni ailesi yoktur.

Birkaç zengin aile, kendilerince emin gördükleri bir tarafa hanelerini nakletmişler ise de, bu da, Mütareke'den beri Adana ve havalisinde ve 
bağımsız Ermenistan'daki çoğunluğu temin için, Ermeni komiteleri ile bizzat Patrikhane'nin teşviklerine kapılan ailelerdir.

Anadolu'da genel asayiş ve unsurlar arasında barış ve dostluğun ne kadar emin ve memnuniyet verici olduğunu, geçenlerde Anadolu'yu baştan 
başa dolaşmış olan General Harbord'un riyaseti altındaki Amerika Araştırma Heyeti ile Fransız Temsilcisi Binbaşı Labonne ve keza Amerikalı 
Mr. Brown ve Harbiye Nezareti'nde Fransız irtibat subayı Yüzbaşı Leatle ve Fransız Fevkalade Komiserliği maiyetinde Meur ve Sivas Jandarma 
Mıntıka Müfettişi Binbaşı Brunot'nun raporları tasdik ve ispat eyleyeceği üzere, Patrik Vekili Zaven Efendi'nin Teologos gazetesinde ne maksatla 
yayımladığı malumunuz bulunan mektubun muhteviyatına lüzumundan fazla ehemmiyet atfetmeyi lüzumsuz görürüz.

Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti 
Heyeti Temsiliyesi namına
Mustafa Kemal


ATABE, c. 4, s. 352, 353
Atatürk'ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV. Derleyen: Nimet Arsan. Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayını, Ankara. 1964. s. 108-109.

.....
BELGE  43

Harbiye Nazırı Cemal Paşa Hazretlerine
Amasya, 23 Ekim 1919

Adana dahilinde, Ermenilerin Fransızlar tarafından silahlandırıldığı ve İslamlarla boğazlaşmaya sevk edildikleri ve İslam ahali arasında büyük bir 
heyecan ve galeyan olduğu ve bu heyecanın Ulukışla havalisine kadar sirayet ettiği, mahallinden gizlice bildirilmektedir. Bir taraftan da Ayıntap, 
Maraş'ın, İngilizlerin çekilmesi üzerine Fransızlar tarafından işgal edilmek üzere olduğundan üzülen ve itham olunan ahalinin merkezi hükümetçe 
hal ve vaziyetlerinin müdafaası hakkında bir teşebbüs vaki olmadığı, serzeniş makamında bildirilmektedir. Ahaliye ona göre tavsiye ve nasihatlerde 
bulunulmak üzere, bu ahvalin cereyanı karşısında hükümeti seniyenin İtilaf devletlerine karşı almaya karar verdiği vaziyet hakkında 
aydınlatılmamızı ve Pozantı Telgraf Müdürü Ermeni olduğundan hemen oradan uzaklaştırılmasını arz ve istirham eyleriz.

 
Mustafa Kemal

ATABE, c. 4, s. 365
Askeri Tarih Belgeleri Dergisi, Gnkur. Basımevi, Ankara, Eylül 1978 Sayı:77, Belge No: 1695.
.........

BELGE  44


Le Temps Gazetesinin Sorularına Cevap

25 Ekim 1919


Ermeni meselesi hakkında ne düşünüyorsunuz? Erzurum ve Van, Bitlis vilayetlerinden pek sınırlı şekilde bir miktar arazi terkine razı mıdırlar?

Mustafa Kemal:
Osmanlı sınırı haricinde kurulan bir Ermenistan'ı memnuniyetle görürüz.


ATABE, c. 4, s. 384

.............

BELGE 45

Harbiye Nazırı Cemal Paşa'ya

1 Kasım 1919


2. Sekiz yüz Ermeni, asker muhafazasında Kayseri'den Kilikya'ya kadar naklolacağı ve bunların işgal bölgesine asker muhafazasında sevk 
olunacağı duyulmuş olup, bu halin haklarında bugün türlü türlü zulümler cereyan eden ve bütün Adana Müslüman kamuoyuna pek büyük kötü 
tesir yapacağı muhakkak olduğundan, Kayseri Ulukışla yoluyla şimendiferle sevkinin münasip olacağı düşünülmektedir. Keyfiyetin ona göre 
değiştirilmesine devletlerinin yardımı ehemmiyetle rica olunur.

 
Heyeti Temsiliye namına
Mustafa Kemal

 Atatürk'ün Bütün Eserleri (ATABE) c. 5, Kaynak Yayınları, 2001, s. 60


DEVAM EDECEK

...