ERMENİ KONUSUNDA, NUTUK TAN ALINAN BELGELER DOKÜMANI .., 2

ERMENİ KONUSUNDA,  NUTUK TAN ALINAN BELGELER  DOKÜMANI .., 2

BELGE 16

Erzurum Vilayeti’ne
15 Haziran 1919

1. Culfa ve Nahçivan tarafındaki Ermeniler İslamlara karşı son derece gaddar ve haince davranmakta ve İslamların silahlarını toplamak için şiddet 
göstermekte imişler. ...

2. Ermeniler yakında Rus Bolşevikleriyle Azerbaycan Türk Ordusunun gelerek kendilerini mahvedeceklerini düşünerek hiçbir yardımları 
dokunmayan İngilizlere lanet okuyorlarmış.



ATABE, c. 2, s. 381
Atatürk'ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri. Derleyen: Nimet Arslan. Cilt:IV. Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayını, Ankara. 1964. s. 32.
Mustafa Onar. Atatürk'ün Kurtuluş Savaşı Yazışmaları I, T.C. Kültür Bakanlığı Atatürk Dizisi: 45, Ankara. 1995. s.71-72.

........

BELGE 17

Diyarbekir’de Cemil Paşazade Kasım Bey’e
16 Haziran 1919

Kürtlerin devletten ayrılarak İngilizlerin himayesinde bağımsız Kürdistan kurmaları teorisini tasvip etmem. Çünkü bu teori, muhakkak Ermenistan 
lehine İngilizler tarafından tertip edilmiş bir plandır. Bayazıt sancağına resmen gelen ve beraberinde bir Ermeni subayı bulunan İngiliz temsilcisi, 
o havalinin Ermenistan olduğu ve bu keyfiyetin tebliği kararlaştırılmış olduğundan, Ermeni askerleri himayesinde Ermeni muhacirlerinin dönmeye 
başlayacağını resmen bildirdi. Tabii ki bunu reddettim ve edeceğim.


Mustafa Kemal
ATABE, c. 2, s. 388-389.
Atatürk Özel Arşivinden Seçmeler IV, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara. 1996, s. 31-35, Belge No: 11.

.....
BELGE 18

15. Kolordu Kumandanı Kazım Paşa Hazretleri’ne
Amasya, 16 Haziran 1919

2. Doğu vilayetleri halkının, Ermeni çetelerinin acımasızlığına ve taarruzlarına hedef olmuş, en büyük felaketi görmüş bir unsur olmak sıfatıyla, 
birlik ve fedakarlık lüzumunu en önce takdir ettikleri iftiharla görülmektedir. Fakat Anadolu’nun öteki tarafları böyle değildir. Siyasi zümrelerin 
şimdiye kadar menfaatleri uğrunda halkı oyuncak kabul etmiş olmaları, ahalide her türlü teşkilata karşı bir tür çekingenlik doğurmuştur.



Mustafa Kemal
ATABE, c. 2, s. 390-391.
Atatürk'ün Özel Arşivinden Seçmeler IV, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara. 1996, s. 40-44, Belge No: 13.
Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, Derleyen: Nimet Arsan, Cilt: IV, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayını, Ankara, 1964, s. 34-35.

.......
BELGE 19

Bitlis Vilayeti Vekaleti’ne
17 Haziran 1919


2. Doğu vilayetlerimizin hemen hepsinde kurulup şekillenmiş olan işbu Müdafaai Hukuku Milliye ve Reddi-i İlhak Cemiyeti’nin vilayetinizde de 
açılıp açılmadığını yazınızdan çıkartamadım. Düşmanlarımızın Türk ve Kürdün ezici çoğunluğuna rağmen doğu vilayetlerimizi Ermenilere hediye 
ettikleri er ve geç İzmir gibi ve belki de daha feci bir akıbete uğrayacağı pek muhtemeldir. Milletin ortak azim ve iradesini aleme ilan edecek, 
fiili bir tecavüz ve sapma karşısında namus ve bağımsızlığını savunacak kudretli bir milli teşkilatın tamamlanamamış olmasını, Van ve Bitlis gibi 
Ermenilerce hedef alınmış sınır vilayetlerimizin yakın geleceği bakımından çok acı ve tehlikeli görmekteyim.

3. Ordu Müfettişi
Padişahın Fahri Yaveri
Tuğgeneral
Mustafa Kemal

ATABE, c. 2, ss. 393.
Atatürk’ün Özel Arşivinden Seçmeler IV, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara. 1996, s. 45-47, Belge No: 14.
....

BELGE 20

Erzurum Vilayeti’ne
19 Haziran 1919

 13. Kolordu’nun verdiği bilgiye göre, Amerikalı Miss Suckot adındaki bir kadın Diyarbekir’den Silvan’a giderek Beşiri kazasına dönmüştür.
Adı geçen, dolaştığı Ermeni köylerinde Ermeni nüfus miktarı hakkında araştırma yapmaktadır.


ATABE, c. 2, s. 399
Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, Derleyen: Nimet Arsan, Cilt: IV, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayını, Ankara, 1964, s. 37.
Mustafa Onar. Atatürk'ün Kurtuluş Savaşı Yazışmaları I, T.C. Kültür Bakanlığı Atatürk Dizisi: 45, Ankara. 1995. s.79.

.....

BELGE 21

15. Kolordu Kumandanlığı’na
24 Haziran 1919

Doğu vakaları hakkındaki istihbarat aşağıdadır:

1. Ermeni Hükümeti Cumhuriyesi’nin hali hazırda üç tümen askeri varmış, gönüllülerden bir dördüncü tümen kurulması arzu olunuyormuş. 
Fakat kimse icabet etmediğinden mümkün olmamış.

2. Mevcut tümenler iki taburlu ikişer piyade alayından mürekkep olup taburda dört makineli tüfek ve iki dağ topu varmış; bütün Ermeni ordusunda 
altı adet sahra topu bulunuyormuş.

3. Tümenlerin mevcudu sekiz yüz eri geçmemiş olup sahra toplarının hayvanları olmadığından katırla harp edilmekte imiş.

4. Ermenistan Harbiye Nazırı eski Rus generallerinden Nazarıekov imiş....

Atatürk’ün Bütün Eserleri (ATABE) c.3, Kaynak Yayınları, 2000, s. 119
Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, Derleyen: Nimet Arsan, Cilt: IV, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayını, Ankara, 1964, s. 44-45.

.........

BELGE 22

Bekir Sami Beyefendi’ye
Erzurum, Temmuz 1919

Eğitimin yaygınlaştırılıp genelleştirilmesinden maksat nedir? İlk hatırımıza gelen, memleketin her tarafında Amerikan mekteplerinin tesisidir. 
Çünkü daha şimdiden yalnız Sivas’ta 25 kadar müessese meydana getirmişlerdir ki, yalnız bir tanesinde bin beş yüz kadar Ermeni talebe vardır. 
Dolayısıyla Osmanlı ve İslami eğitimin yaygınlaştırılıp genişletilmesi ile bu teşebbüsün birleştirilmesi şekli nasıl olacaktır?

Mustafa Kemal

ATABE, c. 3, s. 244

..........
BELGE 23


Harbiye Nazırı Ferid Paşa ile Telgraf Başında Konuşma
5 Temmuz 1919

Dünkü telgrafınızda Paris Konferansı kararlarına boyun eğmekten başka yapılacak bir şey görülmediği beyan buyuruluyordu. 
Bu kararlar nelerdir? Ajansların en son tebligatı milli bağımsızlığımızı ve mukadderatımızı pek ümitsiz bir halde gösteriyor. 
Mesela Paris Konferansı Trakya, Pontus, İzmir, Kilikya meselelerini devletin aleyhine olarak tayin etmiş ve Doğu Vilayetleri’nde de 
Ermenistan hakimiyetini kabul ve teyid eylemiş ise bu kararlara boyun eğmek için vekalet ve yetkiyi alan ve takdir eden kimlerdir? 
Sadrazam Paşa hazretleri vatan ve milletin mukaddes hukukunu imha eden bu fena vaziyetleri önlemek ve gidermek için ne gibi 
olumlu ve maddi teminatla ve ümitle dönüyorlar?

ATABE, c.3, s. 145

............

BELGE 24

Harbiye Nazırı Ferid Paşa Hazretlerine
Erzurum, 6 Temmuz 1919

Devlet ve milletimizin parçalanması ve Ermeni ve Yunan esaretine düşülmesi söz konusudur. Altı yüz elli sene efendilik eden bir milletin ve onun 
başında mübarek bir hanedanın köle mevkiine düşmesi kolay bir hadise değildir.

 
3. Ordu Müfettişi
Fahri Yaveri Hazreti Şehriyari
Mustafa Kemal

ATABE, c.3, s. 149

.....

BELGE 25

Kolordu Kumandanlarına
Erzurum, 8 Temmuz 1919

Mübarek vatan ve milleti parçalanmak tehlikesinden kurtarmak ve Yunan ve Ermeni emellerine kurban etmemek için açılan milli mücahede 
uğrunda milletle beraber serbest surette çalışmaya resmi ve askeri sıfatım artık mani olmaya başladı. Bu mukaddes gaye için milletle beraber 
nihayete kadar çalışmaya mukaddesatım adına söz vermiş olduğum için pek aşığı bulunduğum yüce askerlik mesleğine bugün veda ve istifa ettim. 
Bundan sonra mukaddes milli gayemiz için her türlü fedakarlıkla çalışmak üzere sinei millette mücadele eden bir fert olarak bulunmakta olduğumu 
tekmil Müdafaai Milliye ve Reddi İlhak cemiyetlerine ve mülkiye merkezleri ile askerlik şubeleri vasıtasıyla vatanın en ücra köşesine kadar tebliğ ve 
anlatılmasına aracılığınızı ve hızlı vatanperverane yardımlarınızı hasseten rica ederim.

 
3. Ordu Müfettişi
Fahri Yaveri Şehriyari
Mirliva 
Mustafa Kemal

ATABE, c.3, s. 160

..........

BELGE 26

Erzurum Kongresi’nde Konuşma
23 Temmuz 1919


Osmanlı tebaasından olan Rum ve Ermeni unsurları, gördükleri teşvik ve yardımın neticesiyle de, milli namusumuzu yaralayacak taşkınlıklardan 
başlıyarak, nihayet hazin ve kanlı safhalara girinceye kadar küstahane tecavüzlere koyuldular.

...

Vatanın parçalanması söz konusu ve karar olarak, Doğu Vilayetleri’mizde “Ermenistan”, Adana ve Kozan havalisinde “Kilikya” adı ile yine 
Ermenistan; Batı Anadolu’nun İzmir ve Aydın havalisinde Yunanistan; Trakya’da payitahtımızın kapısına kadar keza Yunanistan; Karadeniz 
sahillerimizde “Pontus” Krallığı ve ondan sonra vatanın kalan kısımlarında da yabancı işgal ve himayesi gibi, artık 650 seneden beri bağımsız 
olarak saltanat sürmüş ve tarihi doğruluk ve yiğitliğini, vaktiyle Hindistan sınırına, Afrika’nın ortasına ve Macaristan’ın batısına kadar yürütmüş 
olan bu milletin, esarete, kölelik payesine indirilmesi ve nihayet bu devletin tarih sayfasını kapatarak ebediyet mezarına defnetmek gibi, 
insaniyet ve medeniyetle ve hele milliyet esaslarıyla bağdaşmayan emeller kabul ve onay yeri bulmuş ve görülüyor ki, tatbikat devresi de 
başlamıştır.

Ermenistan’a gelince: Bir istila fikri besleyen Ermeniler, Nahcivan’dan Oltu’ya kadar bütün İslam ahaliye baskı ve bazı mahallerde katliam ve 
yağma yapıyorlar. Sınırlarımıza kadar İslamları mahva mahkum ve göçe mecbur ederek Doğu Vilayetleri’miz hakkındaki emellerine doğru 
emniyetle yaklaşmak ve bir taraftan da 400 bin olduğunu iddia ettikleri Osmanlı Ermenisini bir dayanak olmak üzere memleketimize sürmek 
istiyorlar.

Şurada acıklı bir hakikat olmak üzere arz edeyim ki, memleketimizde külliyetli yabancı parası ve birçok propagandalar cereyan ediyor. 
Bundaki gaye, pek aşikardır ki, milli hareketi neticesiz bırakmak, milli emelleri felce uğratmak, Yunan, Ermeni emellerini ve vatanın bazı mühim 
kısımlarını işgal gayelerini kolaylaştırmaktır.


ATABE, c. 3, s. 183-186
Askeri Tarih Belgeleri Dergisi, Gnkur. BAsımevi, Ankara, Ekim 1982 Sayı:82, Belge No: 1786.
Kemal Atatürk, Nutuk, c.III. Vesikalar, Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, İstanbul, 1961, Vesika: 38. s 926-931.

..........

BELGE 27

Ankara’da 20. Kolordu Kumandanı Ali Fuat Paşa’ya
3 Ağustos 1919

Milli cereyanın hakiki ve kati sebepleri, İzmir vakalarından, Ermeni istilası tehlikelerinden doğmuş olup Erzurum Kongresi’nin bütün ruh ve gayesi 
İttihatçılığın, İtilafçılığın, velhasıl particilikle her türlü siyasi cereyanların üzerindedir.

Mustafa Kemal

ATABE, c. 3, s. 252.
Ali Fuat Cebesoy, Milli Mücadele Hatıraları, Vatan Neşriyat, İstanbul, 1953, s. 139-140
Atatürk’ün Toplanmamış Telgrafları, Derleyen: Dr. Utkan Kocatürk, Edebiyat Yayınevi, Ankara, 1971. s. 9-10.

.....

BELGE 28

Erzurum Kongresi Beyannamesi
7 Ağustos 1919

Mütareke yapıldıktan sonra gittikçe artan anlaşma tanımaz muameleler ve İzmir, Antalya, Adana ve havalisi gibi memleketimizin önemli kısımlarının 
fiilen işgali ve Aydın vilayetinde yapılan tahammül edilmez Yunan faciaları ve Ermenilerin Kafkasya içinde sınırlarımıza kadar dayanan İslam 
katliamı ve imhası siyasetiyle istila hazırlıkları gibi hadiseler karşısında kendini en yakın ve en kanlı tehlikeler karşısında ... 
gören Doğu Anadolu vilayetlerinin mukaddesatını bizzat korumak gayesiyle yapılan Erzurum Kongresi 7 Ağustos 1919 tarihinde çalışmasına son 
vererek aşağıdaki kararları aldı:

1. Trabzon vilayeti ve Canik sancağı ile Vilayatı Şarkıye adını taşıyan Erzurum, Sivas, Diyarbekir, Mamuretilaziz (Elazığ), Van, Bitlis vilayetleri ve 
bu saha dahilindeki bağımsız sancaklar, hiçbir sebep ve bahane ile yekdiğerinden ve Osmanlı camiasından ayrılmak imkanı tasavvur edilmeyen bir 
bütündür.

ATABE, c. 3, s. 239
Atatürk'ün Samsun'a çıkışı ve Kurtuluş Savaşı'nın Başlatılmasına Dair Belgeler, ATASE Yayınları, Ankara, 1999, s. 219-223
Atatürk'ün Özel Arşivinden Seçmeler, Hazırlayan: Genelkurmay Askeri Tarih ve Startejik Etüt Başkanlığı, Kültür Bakanlığı Yayınları

...

BELGE 29

Şeyh Mahmut Efendi Hazretlerine
Erzurum, 13 Ağustos 1919

Yurdumuzun Ermeni ayakları altında çiğnenmesine ve ulusumuzun Ermenilere tutsak olmasına olur verecek hiçbir Müslüman düşünülemez. Düşmanlarımızın her yerdeki davranışları hep yurdun parçalanması ve ulusumuzun tutsak olması amacına yöneliktir. Ulustan güç almayan ve tutsak durumunda bulunan hükümet beceriksizlikten başka bir eylem gösterememiştir.

- Atatürk’ün Kurtuluş Savaşı Yazışmaları, c.I, s. 124, 125)

...

BELGE 30

Norşinli Şeyh Ziyaettin Efendi Hazretlerine
Erzurum, 13 Ağustos 1919

Bugün Doğu İllerimizin Ermenilere armağan edilmek için direnildiğini bilmektesiniz. Ulusa dayanmayan İstanbul’daki hükümetin, bütün bu 
düşman saldırıları karşısında beceriksiz ve hiç durumunda kalarak ulus haklarını ve ülkeyi savunamamakta olduğu kesinleşmiştir. 
Bu nedenle, ulusumuzun varlığını ve birliğini bütün dünyaya göstermek ve haklarımızın kişisel kararlarla yok olmasına izin veremeyeceğimizi 
anlatmak amacı ile ... resmi orun ve sanımdan ayrılarak ulusun içinde ve ulusla birlikte çalışmaktan başka çıkar yol görmedim ve askerlikten 
ayrıldım.


Mustafa Kemal

Atatürk’ün Kurtuluş Savaşı Yazışmaları c. I, s. 125, 126)

DEVAM EDECEK


.