ERMENİLER VE '' VAN İHTİLAL ÖRGÜTÜ '' 5
Kapamacıyan Efendi Öldürülüyor..,
Van Belediye reisi Bedros Kapamacıyan efendi Ermeni çetelerine karşı durmanın onların emirlerine uymamanın cezasını çekecekti.
Sık sık tehditler alan Van belediye reisi Kapamacıyan efendi isminin üzerine kara haç basıldığından habersiz bir şekilde kalabalık aile efradıyla
akşam vakti akrabalarından Marcidciyan efendinin isim koyma günü kutlamalarına misafir olarak gitmek için evinden dışarı çıkıp kapısında
bekleyen kızağa bindi. Bu esnada evin etrafında tertip alan Van İhtilal Örgütüne mensup bir grup, kalabalığın üzerine yaylım ateş açmağa başladı.
Hazırlıksız ve korumasız bir şekilde yakalanan Reis kafasına isabet eden iki adet kurşunla cansız bir şekilde yere yığıldı.
10 aralık 1912. 65 yaşında öldürülen Bedros Kapamacıyan’a karşı suikastın olacağı gün gibi ortadayken ve Avrupa devletlerinin Vilayat-ı Sitte diye
tutturdukları ve buralarda Ermenilere zulüm yapılıyor diye uydurdukları hikayelerin gerekçeleri Bedros efendinin şahsıyla ortadan kalkacakken bu
önemli kişi için hükümet yetkilileri tarafından her hangi bir tedbir, koruma alınmamış olması ise oldukça düşündürücüdür.
Başkanın evi Bağlar mevkiinde olduğundan en yakın karakol on dakika mesafedeydi. Bunun için jandarma olay mahalline yetişinceye
kadar katiller karanlıktan da istifade ederek kaçtılar. Bağlar mevkii büyük bir çoğunlukla Ermenilerin iskan ettiği bağlık bahçelik bir mahalle olup
Taşnak komitesinin en güçlü olduğu yerdir. Bu yüzden katillerin kaçıp saklanması oldukça kolay olmuştur. Karakol kumandanı her hangi bir
taşkınlığa mahal vermemek için olay yerine yeteri kadar polis ve jandarma sevk ederek bir dizi tedbir aldı.
Kumandan olay yerinde hiçbir şeyi gözden kaçırmamak için büyük bir inceleme yaparak bütün delilleri topladı. Yapılabilecek en ufak bir hata
Van’da büyük bir karışıklığın çıkmasına sebep olabilirdi. Hatta bu olayların çıkmasını bekleyen Avrupa devletleri için Vilayat-ı Sitte projesinden
genel valilik statüsüne geçebilmek için iyi bir bahane olurdu. Van Ermeni ihtilal örgütlerinin önem verdikleri bir şehir olarak geçmişte ciddi
manada Ermeni isyanı provasına sahne olmuştu.
-------------
114 - Ergünöz Akçora, Van ve Çevresinde Ermeni İsyanları, 1896-1916, İstanbul 1994.
115 - Belediye başkanının oğlu da Taşnak komitesine sempati besliyordu. Dolayısıyla komitenin gönderdiği şahısları tanıma ihtimali fazladır,
bunun yanında komite bütün gizli çalışmasına rağmen reisin oğlu babasına karşı yapılan bu suikastı deşifre ederek komiteyi ele vermiştir.
Hatta başkanın oğlu tarafından öldürüldüğü ile ilgili bilgiler olayın olduğu esnada küçük yaşta olanlarla yıllar sonra yapılan röportajlarda anlatılmış,
fakat olayın dehşeti karşısında derin hissiyata kapılan halkın kulaktan kulağa bu olay anlatılırken hadisenin içerisine destansı halkıyat karışmasından
ibarettir. İşin gerçeği yukarıda anlatıldığı gibidir. “Bunlar kendilerine hizmet etmeyen Ermenileri de yaşatmıyorlardı. Mesela burada Ermenilerden
bir belediye başkanı vardı. İsmi yanılmıyorsam Kafanaciyan olacak, bu onlara pek taraftar olmadığından onu oğluna öldürttüler.
” Ergünöz Akçora, “Yaşayanların Diliyle Van ve Çevresinde Ermeni Mezalimi” Yakın Tarihimizde Van Uluslararası Sempozyumu, Van 1990, s. 151.
“Belediye başkanının oğluna içki içirterek babasının üzerine gönderip öldürttüler”, Hüseyin Çelik, Görenlerin Gözüyle Van’da Ermeni Mezalimi,
Van 1996, s. 70.
116 - BOA DH SYS 109/2-2.
117 - BOA DH SYS 109/2-3.
118 - BOA DH SYS 109/2-11.
119 - BOA DH SYS 109/2-15,16.
-------------
Katiller Yakalanıyor..,
Olayı görenlerin şaşkınlıkları üzerlerinden geçtikten sonra acilen ifadeleri alınmağa başlandı. Katillerin eşkal ve haklarında bilgiler yavaş yavaş
ortaya çıkıyordu. Özellikle Reisin oğlunun verdiği ifadeden anlaşıldığına göre Karakin ve arkadaşı bu cinayeti işlemiş olabileceği ortaya çıkıyordu.
Böylece katillerin aşağı yukarı belirmesi Müslüman ahali ile Ermeniler arasında çıkması olası bir karışıklık önlenmiş oldu Hızlı bir şekilde
operasyonlar yapılarak Karakin yakalanmış ve ismini tespit edemediğimiz arkadaşı ise kaçmayı başarmıştı. Olayı gerçekleştiren ekibin içerisinde
arabasıyla bulunan ve daha önce Van’a silah sokmak suçlarından aranan arabacı Potur, Saraç Osep, kuyumcu Karakin, olaydan sonra Karagündüz
köyüne kaçan komitesinin önde gelen üyesi ve Kapamacıyan efendinin öldürülmesini planlayan Sahaf lakaplı şahıslar da sıkı bir takipten sonra
yakalanmışlardır.
Olay anından beri kayıp olan katil Karakin’in arkadaşı daha sonra yakalanarak hapishaneye konulmuştur. Faillerin bu şekilde hızlı yakalanması
aslında Van için alışılmış bir manzara olmamakla beraber Kapamacıyan efendinin şahsı ve olayın nazikliği bu gelişmeyi sağlamıştır.
Van’da Taşnak komitesi mensuplarının çıkardığı Azadamart gazetesi köşe yazarlarından Viramyan efendiyle Ermeni mektepleri müfettişi ve
Van İhtilal Örgütü baş sorumlusu Aram Manukyan efendinin ve bazı ileri gelen Taşnak komitesi üyelerinin bir kısmı Belediye başkanı Kapamacıyan
efendinin öldürülmesinin azmettiricisi olarak tutuklanmalarına karar verildi.
İhtilal Örgütünün ileri gelen üyeleri daha evvelce her fırsatta valiliği Dersaadete ve Avrupa elçiliklerine şikayet ettiklerinden haklarında çıkan bu
tutuklama kararının da bununla alakalı olduğunu zannediyorlardı. Bunun için sık sık Taşnak komitesi kulübünde toplantılar yaparak durum
değerlendirmesinde bulunuyorlardı. Van’da daha önce büyük olaylar olduğundan ve Ermeni çeteleri birkaç yıl önce üzerlerine fazlaca gelen
Van valisi Ali Rıza paşayı Batum’da katlettiklerinden bırakın komite üyelerini tutuklamayı en ufak bir zabıta vukuatında bile Ermeniler hakkında
her hangi bir soruşturma yapılamıyordu. Dolayısıyla halkın üzerinde bir korku ve bıkkınlık oluşurken komite üyelerinin kendilerine güveni
artıyordu. Onunu için Belediye reisinin katledilmesini organize eden ve yönlendiren Aram ile Viramyan efendilerin tutuklanmaları münasip bir
zamana ertelenmiştir. Hem Ermeniler ve hem de Müslümanlar tarafından Kapamacıyan efendinin cinayetiyle ilgili gelişmeler valiliğe sık sık
sorulmasına rağmen Van şartlarında bir iki kişinin tutuklanması dışında kayda değer bir netice alınamayınca, yani olayın azmettirenleri
yakalanamayınca olay Dersaadet’e intikal etmiştir. Cinayeti işleyen bir iki kişi tutuklanmasına rağmen asıl olayın arkasındaki Van İhtilal komitesi
ile ilgili her hangi bir gelişme sağlanamadığından halk yılgınlığa kapılabilirdi.
--------------------
120 - Hasan Oktay, “Valiler Eskiden de Hedefti”, Tarih ve Medeniyet, İstanbul 1999, sayı 62, s. 60-63.
121 - BOA DH SYS 109/2 (II. Meşrutiyetin ilanından sonra devletin şahsına karşı işlenen siyasi suçlardan idam cezası almış olmasına rağmen
salıverilmeleri kolluk kuvvetlerinin şevkini kırdığı gibi çetecilerin cesaretini arttırmıştır.)
122 - BOA DH SYS 109/2-15. Van on birinci kolordu kumandanı Cabir paşa İstanbul’a çektiği bir telgrafta adı geçen şahısların şu an
yakalanmasının herhangi bir fayda sağlamayacağını bildirip münasip zaman beklemesi Van’da gelişen Ermeni ihtilalci Taşnak mensuplarını
adeta cesaretlendirmiş ve olayları körüklemiştir.
-------------------
Viramyan Efendi ve Savunması..,
Yukarıda da belirttiğimiz gibi hem Ermeniler ve hem de Müslümanlar tarafından Kapamacıyan efendinin cinayetiyle ilgili gelişmeler valiliğe sık sık
sorulmasına rağmen Van kayda değer bir netice alınamayınca olay Dersaadet’e intikal etmiştir.
Ermeni çetecilik faaliyetlerinde önemli bir göreve sahip olan ve 1908 meclisine Van milletvekili olarak girmiş olmasına rağmen 1912 seçimlerinde
milletvekili seçilemeyen Viramyan efendi Taşnak komitesinin önde gelen yayın organlarından olan Azadamart gazetesinde köşe yazarlığına
başlamıştı. Belediye reisinin öldürülmesi olayının arkasında Aram Manukyan ile beraber Viremyan’ın da olduğu ile ilgili haberlerin halk arasında
yayılması ve kendisine bu olay ile ilgili celpname gönderilmesi üzerine teslim olmayarak Dahiliye Nezaretine diplomatik üslûp içeren bir dilekçe
göndermiştir.
“Dahiliye Nezaretine Üç aylık yokluğumdan sonra Van’a varışımda vilayetimizle Bitlis’in Hizan kazasını vahim bir buhran içerisinde gördüm.
Hayli adaletsizlikleri neticelendirmek için ciddi bir gayret olmadığı gibi bilakis canilerle şakilere tam serbestlik verilmiş, çiftçiler baharın gelmesinden
son derece rahatsız oluyorlar. Zira katl, ve yaralama ve yağma birbirini takip edeceğine şüphe etmiyor. Şekavet ve cinayetle bilinen Kürt ağaların
adet haline getirdikleri Kürt köylülerini zorla silahlandırarak savaşa hazır hale getirmelerini Van valisi İzzet paşa görmezlikten gelerek nefsi
müdafaa içerisindeki Ermenileri ve Taşnak komitesinin bilinen elemanları aleyhinde yavaş yavaş ve devamlı bir takibat icra kılmaktadır.
Elyevm hapishanede suçsuz ve günahsız köylülerle Karkanlı Kolost, Mindanlı Sahak, Karagündüzlü Şirin ve bazı Ermeniler kalmaktadır.
Ve çokları dahi korkularından firar etmektedirler. Kapamacıyan 10 aralıkta öldürülmüş, benim Van’dan ayrılışım bundan 19 gün öncedir.
Buna rağmen dün bu olaydan dolayı savcılıkça hakkımda zanlı sıfatıyla celbname geldiği gibi Akdamar Katogigoshanesi mektepleri seyyar müdürü
maktül Rafael efendinin arkadaşı müdür Aram efendiyi mahvetmek maksadıyla Aram’a da aynı meseleden yine zanlı sıfatıyla celpname
gönderildiğini haber aldım.
İzzet bey ve müşavirlerinin maksatlarının ve adliye memurlarının hapishanede adam çürütmekten zevk aldıklarını bildiğimden hayatımı onlara
teslim etmedim. Böyle alçak iftiralara karşı aciz olmamakla beraber kendilerinin arzularına kurban olmak istemediğimi arz ederim.
İzzet bey ve adamları Ermeniler hakkında şu hareketlerinde devam ederlerse meydan katil, gasıp ve hırsızlara kalacağından namus ve korku
taşıyanlar firar edecekleri muhakkaktır.
Ermeni milleti menfaatinin gayr-ı kabil tefrik bir suretle Osmanlı vatanına bağlılığını tasdik ettiği. Vilayetimizi tehdit eden şu belalara devletin
dikkatini celbiyle beraber vakti var iken etkili seri tedbirlere başvurulması ricasını, iletirken Rumeli’de düşülen hataya Anadolu’da düşülmemesi
ümidiyle cevap bekliyorum.” Önceki dönem Van mebusu Viremyan.
Viramyan’ın ilk etapta masumane ve haklı gibi gözüken bu hali ve isteği Dahiliye nezareti tarafından dikkate alındığı görülmektedir.
-------------
123 - BOA DH SYS 109/2-15,16.
124 - BOA DH SYS 109/2-12-13-14.
-------------
Dahiliye nezareti muhaberat-ı umumiye dairesi tarafından Van vilayetine gönderilen şifrede Viramyan’ın cinayetten önce Van’dan ayrıldığını ve
Van’da yaşayan Ermeniler aleyhine takip edilen hasmane hareketlerden şikayet ettiği bildirilerek bu olayların aydınlatılarak bir neticeye
kavuşturulması istenmektedir. Bunun yanında halin nezaketi göz önünde tutularak Ermeniler hakkında endişelenmelerine sebep olacak şiddetli
muameleden mümkün mertebe kaçınılması tavsiye olunmuştur.
Viremyan’ın Taşnak komitesinin ve Van İhtilal Örgütünün ileri gelen bir üyesi olarak ve 14 ağustos 1896 da İstanbul’da Osmanlı Bankası
baskınını organize eden birisi olarak ve Taşnak partisinin millet vekili olması ardından da partiyi ve Van’daki ayrılıkçı Ermenileri örgütleyen bir
komitenin ileri gelen aktif elemanı olarak bu cinayetle alakası olmaması düşünülemez. Yazdığı dilekçe tamamen profesyonel bir şekilde tarihe
yazılmış bir dilekçe olarak karşımıza çıkar. Aslında Viramyan’ın yazdığı bu dilekçede özellikle belirttiği Balkan hadiseleri aba altından sopa
göstermek kabilinden addedilebilir. Bunun yanında Viramyan 1912 de yapılan seçimde tekrar milletvekili seçilememiş, belki de seçilemeyişini
Kapamacıyan’a mal etmiş olabilir ve reisin öldürülmesi altındaki gerçeklerden birisinin de bu şahsi çekememezlik olduğu göz önünde
bulundurmak gerekir. Fakat Ermenilerin sistematik bir şekilde çalışarak ortaya koydukları asıl niyetleri su yüzüne çıkmışken devlet yetkilileri
Ermenilerin tavırlarından yana hiç şüpheye düşmeden iyi niyetlerini devam ettirmeleri üzerinde durulması gereken önemli bir durumdur.
Cenaze Merasimi
Ermeniler tarafından oldukça fazla sevilen Kapamacıyan efendinin katli üzerine hızlı bir şekilde gidilmesi en azından katillere gerektiği
ceza verilemese bile yakalanması ahali arasında memnuniyetle karşılandığı gibi katillerin Ermeni olması da ayrıca Ermeniler içerisinde derin bir
üzüntü meydana getirdi. Kapamacıyan’ın icra edilecek cenaze merasimi için gerekli tedbirler alınarak asayişin bozulmamasına özen gösterildi.
Büyük bir kalabalık eşliğinde sabahın erken saatlerinde icra edilmeye başlayan cenaze merasiminde yapılan konuşmalarda hep Kapamacıyan
efendinin faziletlerinden, iyilik ve güzel ahlakından bahsedildi. Cenaze merasime yabancı misyon şeflerinden İngiliz, Rus, Fransız konsolosları
da katıldılar.
Bunun yanında merasime askeri erkandan kimse iştirak etmediği gibi cenazede Taşnak komitesinden de hiç kimse bulunmamsı manidardır.
Taşnak komitesi bu tavrıyla açıktan reisi öldürdüğünü kabul edercesine bir edayla sevenlerine ve düşmanlarına gözdağı vermektedir.
Van’da faaliyet gösteren gizli polis teşkilatına cenaze merasimine katılan halkın hissiyatını ve aralarında geçen konuşmaları ve tavırları gözlemleme
görevi verildi. Bunun yanında gizli polisin vazifesi cenaze merasimi esnasında doğabilecek taşkınlıkları, provokasyonları da önlemekti.
Gizli polisin tespit ettiklerine göre cenazenin Bağlar mevkiindeki Ermeni mezarlığındaki defin merasimi esnasında katılanlar arasında yapılan yarım
ağız sohbet türü konuşmalarda bu cinayeti Taşnak komitesi ve Van İhtilal örgütünün işlettiği aleni olarak ortada olduğu, hükümetin bu konuda
vakit geçirmeden hareket etmesi gerektiği anlatılarak Kapamacıyan efendinin memleketine yaptığı hizmetler de ağızdan ağıza dolaşıyordu.
---------------------
125 - BOA DH SYS 109/2-10/1
126 - Belgelerle Ermeni Sorunu, Genelkurmay ATASE yayını, Ankara1992, s. 125.
127 - Belirli bir ideolojik kesimin tarihe ne gibi yön vermek istiyorsa ona göre bilgi sunulması hakkında bakınız, Tamer Akçam, Türk Ulusal Kimliği
ve Ermeni Sorunu, İstanbul 1994, s. 220.
128 - Halk nezdinde daha evvel bu tür olaylara karışanlara gerekli cezanın verilemediği kanaati oluştuğundan Kapamacıyan olayına karışanlar
için de gerekli cezanın verilemeyeceği görüşü hakimdi. Hatta bu kanaat Van’da görev yapan resmi zevat için de geçerlidir. BOA DH SYS 109/2-11.
129 - BOA DH SYS 109/2-4.
130 - BOA DH SYS 109/2-7a
131 - BOA DH SYS 109/2-6
132 - BOA DH SYS 109/2-8
------------------
Bunun yanında Ermeniler komiteden çekindikleri için mümkün olduğu kadar sessizce konuşarak nefretlerini ortaya koyuyorlar ve komiteyi
kınıyorlardı. Yakında komitenin Ermeniler üzerindeki tesiri etkisini kaybedeceğini ve Ermeniler arasında büyük bir infialin ortaya çıkacağını da
söylemekten geri durmuyorlardı. Cenaze merasimi akşam vaktine kadar sürdü ve akşam vaktine yakın aile kabristanlığına defnedildi.
Kapamacıyan efendinin belki de hayatını ortaya koyarak devam ettirmeğe çalıştığı birlikte yaşamanın asgari şartları hızla bozulmuş, ve artık Van’da
gidişat geri dönülemez bir şekilde ters yüz olmuştu. Fakat Osmanlı devletinin bunu görecek ve ona göre tedbir alacak gücü neredeyse bitmiş
gibiydi.
Van Ermenileri ve Reform Çalışmaları...,
Hükümet özellikle Ermenilerin 1912 olaylarıyla Avrupa devletlerinin bir kez daha müdahalesine meydan vermemek için reform adı altında doğuda
bazı düzenlemeler işini yeniden ele aldı. Bu arada Rusya Balkan savaşlarından sonra Ermeniler üzerindeki emellerini yeniden canlandırmıştı.
21 Kasım 1912 Van’daki Rus konsolos muavini gönderdiği bir raporda “Bütün Ermenilerin Rusya’ya taraftar olduğunu ve Rus askerinin gelişini ya
da Rusya’nın nezareti altında devrimler (ıslahatlar) yapılmasını samimiyetle arzuladıklarını” bildirmektedir.
Hükümet bu düzenlemeler işi için İngiltere’ye müracaat edilerek onların tayin edeceği müfettişin raporları doğrultusunda hareket edileceği bildirildi.
Böylece bölgede Rus tesirinin önüne geçilmiş olacaktı. Fakat Rusya bu manevrayı anlamış olacak ki İngiltere geri çekilerek Rusya’nın reform
projesi hazırlaması işi gündeme geldi. İngiltere’nin reform işini Rusya’ya havale etmesinden sonra, Temmuz 1913 tarihinde Rusya başta olmak
üzere Almanya, İngiltere ve Fransa Osmanlı devletine baş vurarak Ermenilerin esas alındığı bu reform için Vilayat-ı sittenin birleştirilerek
yönetimine bir genel vali getirilmesi bu vilayetlerin bir genel meclisinin oluşturulması ve bu meclis üyelerinin yarısının Hıristiyan (Ermeni)
olması gibi bir sürü teklifleri vardı. Ermeniler de durumdan en üst düzeyde nasıl istifade edebiliriz diye tüm Avrupa devletlerine bölgedeki
durumlarını abartan yazılar gönderiyor, 12 Mayıs 1913 de ise Osmanlı hükümetine uzun bir talep listesi sunarak Vilayat-ı Sitte uygulamasının
bir an önce tatbik edilmesini sağlamaya çalışıyorlardı.
Bu süreç sonunda reform projesi ve uygulama şartları özü itibariyle kabul edilmiş oldu. Osmanlı hükümeti açısından doğu vilayetlerinin idaresinin
başına yabancı genel müfettişlerin tayinini zorlayan maddesi en zor kabul edilenidir. Böylece Hükümet tam bir samimiyet içerisinde teklif ettiği
projeyle bağımsızlığının kısıtlandığı bir durum ile karşı karşıya kalmış ve artık örtülü işgal yavaş yavaş kendini göstermeye başlamıştı.
Başta Rusya olmak üzere Avrupa devletleri, Ermeni bölgeleri olarak addettikleri yerlerde Osmanlı yönetimini kontrol edebilmek için geniş bir
hukuki prosedür elde etmiş oldular. Hükümetin olumsuz tavrına rağmen 2 Temmuz 1914 tarihinde Van, Bitlis, Mamüratülaziz ve Diyarbakır
vilayeti reform genel müfettişliğine Norveçli Hoff, Trabzon, Erzurum ve Sivas vilayeti reform genel müfettişliğine de Hollandalı Westenen atandı.
Nicolai Hoff, birinci dünya savaşı başladığından geri çağrılmasına rağmen Van’a geçmeyi başarmış, Van valisi Tahsin paşa ve Van Müslüman erkânı
tarafından soğuk bir merasimle karşılanırken, Van Ermenileri, ise büyük bir heyecan, nümayiş ve merasimle Hoff’u karşılamışlardır.
Piskoposluk tarafından onuruna yemek verilmiş ve bu yemekte Van ihtilal komitesinin önde gelen üyelerinden İşhan verdiği nutukta
“sen bizim 5-6 yıldır beklediğimiz mesih, kurtarıcısın, senin sayende Ermeniler kurtulacaktır. Bizler bu günlere gelebilmek için çok çalıştık”.
----------------
133 - BOA DH SYS 109/2-7b.
134 - Edgar Granville, Çarlık Rusyasının Türkiyedeki Oyunları, Ankara 1967, 75.
135 - Osmanlı Mebusan Meclisi Reisi Halil Menteşe’nin Anıları, (Yayına hazırlayan İsmail Arar) İstanbul 1986, s. 169.
136 - Halil Menteşe’nin Anıları, s. 167-172; Ali Karaca, “Türkiye’de Ermeniler İçin Yapılan Reformlar (Örtülü Bir İşgale Doğru) ve Tehcir Gerçeği,
(1878-1915)” Uluslararası Türk-Ermeni İlişkileri Sempozyumu, İstanbul 2001, s. 154.
137 - Edgar Granville, Çarlık Rusyasının Türkiyedeki Oyunları, Ankara 1967,65.
---------------
Van İsyanı Arafesinde Ermeni Rus İlişkileri..,
Böylece Rusya bölge ile ilgili planlarını uygulama şansını yakalamış oldu. Zira daha 1912 de bölgenin işgalden önce bir reform paketinden
geçirilmesi, bu reformların bölgenin şartlarından dolayı özellikle asayiş ve sukûn yönünden başarılı olma ihtimali az olduğundan işgalin bu
gelişmelerden sonra gerçekleştirilebileceğini planlamaktaydılar. Bu amaçla yapılan gizli telgraf görüşmesi olayların hangi boyutta seyrettiğini
göstermesi açısından son derece önemlidir. 26 ağustos 1914 tarihli Rus Dışişleri bakanlığının gönderdiği telgraf: “Kendi milletdaşlarından oluşan
çeteler teşkiline dair muhtelif Kürt reisleri ile Ermeni reisleri tarafından gerek Kürtler ile Süryanilerden oluşan çeteler icrasını üstlenen subaylarımız
tarafından, şu son zamanlarda bazı teklifler yapıldı. Bütün bu teklifler, kendilerine bir miktar silah sağlanması ve verilmesi hususuna, tarafınızdan
onay/muvakkat olunmasına bağlıdır. Adı geçen unsurların gayr-ı kabil-i itiraz olmakla beraber, dağıtılacak silahların bir kısmının,
....... Aynı zamanda iş bu tedbirlerin askeri harekata başlanacağı zaman faydalı olabileceğine inanıyorum.
........Türklere hasım olan ve tarafımızdan haklarında iyi niyet ve meylimizi ortaya koymadan geri durulmaması gereken unsurların hırs ve
isteklerini kışkırtmak gereği ve yararı hakkındaki fikir ve düşünceme iştirak edildiği takdirde
.....25000 tüfek ve 12000000 fişek emre hazır vaziyette bulundurulsun”.
Ermeniler gelişen bu olayları yakından takip ettiklerinden artık Van merkezli bir hareketin zamanının geldiğine kanaat getirerek bu yeni durum ve
gelişmeler karşısında şimdiye kadar yaptıklarını gözden geçirerek bir dizi tedbirler aldılar.
-------------------
138 -Ali Karaca, “Türkiye’de Ermeniler İçin Yapılan Reformlar (Örtülü Bir İşgale Doğru) ve Tehcir Gerçeği, (1878-1915)” Uluslararası Türk-Ermeni
İlişkileri Sempozyumu, İstanbul 2001, s. 155.
139 - Ali Karaca, “Türkiye’de Ermeniler İçin Yapılan Reformlar (Örtülü Bir İşgale Doğru) ve Tehcir Gerçeği, (1878-1915)” Uluslararası Türk-Ermeni
İlişkileri Sempozyumu, İstanbul 2001, s. 156.
140 - Matteos Eblighation, A Life Within the Life of My Natıon, Beyrut 1987, s. 113-114.
141 - Halil Menteşe’nin Anıları, s. 169; Ali Karaca, “ Türkiye’de Ermeniler İçin Yapılan Reformlar (Örtülü Bir İşgale Doğru) ve Tehcir Gerçeği,
(1878-1915)” Uluslararası Türk-Ermeni İlişkileri Sempozyumu, İstanbul 2001, s.158.
142 - BOA HR SYS, 2284/1,lef. 87.
----------------
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder