Ermeni Sorunu Kronolojisi ( 1022 - 2005 )

Ermeni Sorunu Kronolojisi (1022-1998)

---

1022 Ermeni Topraklarının İmparator II.Basileios tarafından Bizans Topraklarına katılması üzerine 40 bin Ermeni Anadolu'ya sürgün edildi.

1046 Ermeni Hanedanları Bizans İmparatoru IX.Konstantin tarafından katledilerek yok edildi.

1054 Sultan Tuğrul Bey döneminde Selçuklulara bağlanan Ermeniler özerklik verildi.

1098 Ermeniler Haçlılarla İşbirliği yaptılar.

1461 Fatih Sultan Mehmet , Bursa'daki Ermeni Piskoposu Hovakim'i (Ovakim) İstanbul'a getirerek kendisine Patrik unvanını verdi ve Ermenilere birçok haklar tanıdı.

1567 Türk matbaasının kurulmasından 160 yıl kadar önce Venedik'te matbaacılık eğitimi görmüş olan Sivaslı Apkar adındaki bir papaza İstanbul'da Ermeni matbaası açması için izin verildi.

1790 İlk resmi Ermeni Okulu , Amira Miricanyan ve Şnork Mığırdıç tarafından Kumkapı Fıçıcı Sokak'ta kuruldu.

1823 Artin Bezciyan adlı Ermeni, Kumkapı'da Bezciyan Okulunu kurdu.

1824 Patrik Karabet , Ermenice gramer okutan Kumkapı Okulu'nu Patrikhanenin himayesi altına aldı.

1853 (22 Ekim) Ermeni Maarif Komisyonu kuruldu

1876 Kurulan Mecliste Ermeni Millet vekilleri de katıldı

1877 (7 Aralık) Ermeni Milli Meclisi, Ermeni halkının askere yazılarak savaşa katılma kararı aldı.

1878 (13 Nisan) İstanbul Ermeni Patriği Nerses, İngiltere Dış İşleri Bakanı Salisbury'ye gönderdiği muhtırada, Türklerle beraber yaşayamayacaklarını bildirdi.(13 Temmuz) Berlin Anlaşması imzalandı. Bu anlaşmaya, Osmanlı Ermenileriyle ilgili 61.madde eklendi.(3 Ağustos) İngiltere Dış İşleri Bakanı Lord Salisbury, İstanbul Büyük Elçisi Layard'a gönderdiği talimatta , Osmanlı Hükümeti'nin Doğuda reformlara başlaması gerektiğini bildirdi.

1890 (20 Haziran) Erzurum İsyanı(Temmuz) Kumkapı Nümayişi Birinci Sason İsyanı

1892 1893 Merzifon , Kayseri , Yozgat isyanları

1895 (30 Eylül) Babıali olayı.Kasım ayında Ermenilerin Maraş'ta isyan teşebbüsü

1896 30 Ekim İstanbul'da Ermeni eylemi(1 Haziran) I. Van İsyanı(26 Ağustos) Osmanlı Bankası olayı

1902 Ermeni dilcilerden H.Acaryan " Ermeni Dili'ne Türk Dili'nin Tesiri ve Ermenilerin Türkçe'den Aldıkları Sözler" adında bir eser yazdı.

1904 II. Sason İsyanı

1905 (21 Temmuz) Yıldız Camii'nden , Osmanlı Padişahı II. Abdülhamid'e suikast teşebbüsü.

1908 Ermenilerin Jamanak adlı gazetesi yayın hayatına başladı.II Meclis Açıldı ve Ermenileri Komitecilerden bazıları Millet Meclisine girdi.

1909 (14 Nisan) Adana'da Ermeni isyanı

1915 (15 Nisan ) II. Van isyanı.(24 Nisan) Osmanlı Devleti aleyhinde faaliyette bulunan Ermeni komiteleri kapatıldı. Bu komitelerin idarecilerinden 2345 kişi tutuklandı.(3 Mayıs) Ermeniler Van'da büyük bir katliama giriştiler.(27 Mayıs) Yer Değiştirme (Tehcir) Kanunu çıkarıldı.

1918 (1 Şubat ) Ermeni komitacı Arşak , Bayburt'ta katliam yaptı.(25 Nisan) Ermeni komitacılar , Kars'ın doğusundaki Subatan Köyünde 750 Müslüman'ı katletti.(1 Mayıs) Ermeni komitacılar Kars'ta aralarında çocuklarında bulunduğu 60 Müslüman'ı katletti.

1919 (20 Kasım) Osmanlı bürokrasisinde üst düzeyde görev yapan Bogoz Nubar Paşa ve Şerif Paşa , Ermeni - Kürt bağımsızlık belgesini imzaladılar.

1920 (12 Ocak) 450 kişilik Ermeni süvari birliği Antep'in Arapdar köyünde Müslümanlara işkence yaptı.

1921 (15 Mart) Talat Paşa Ermeniler tarafından katledildi.(6 Aralık) Sait Halim Paşayı Ermeniler Roma'da katletti.(16 Mart) Moskova Anlaşması imzalandı.(18 Mart) Ermeni Misak Torlakyan , Azerbaycan İçişleri Bakanı Cevanşir Han'ı, Tepebaşı'ndaki Pera Palas Otelinin önünde öldürdü.(13 Ekim) Kars Anlaşması imzalandı.

1922 (22 Temmuz) Cemal Paşa Ermeniler tarafından Tiflis'te katledildi.

1923 Ermeni asıllı Münip boya, Van milletvekili olarak meclise girdi.

1934 Franz Werfel'in, "Musa Dağ'da Kırk Gün" adlı romanı , ABD de İngilizce yayınlandı.

1935 (15 Aralık) Pangaltı Ermeni Kilisesi'nde toplanan bir grup Ermeni , Franz Werfel'in, , "Musa Dağda Kırk Gün" adlı eserini "Türk milleti hakkında iftiralarla dolu olduğu" gerekçesiyle yaktı.

1936 Franz Werfel'in , "Musa Dağ da Kırk Gün" adlı eserinin Fransa'da yayımlanması , Türk basının tepkisini çekti.

1937 Cevat Rıfat Atilhan, , "Musa Dağı" adlı kitap yazarak , Franz Werfelin kitabının gerçekleri yansıtmadığını bildirdi.Franz Werfel'in , "Musa Dağ da Kırk Gün" adlı eserinin filme alınmasının engellenmesi, ABD Dışişleri Bakanlığı nezdinde gündeme geldi.

1943 Ermeni asıllı Berç Türker Keresteci, Afyonkarahisar milletvekili oldu.

1957 Mığırdıç Şellefyan, 27 Ekim seçimlerinde , Demokrat Parti listesinden İstanbul milletvekili seçildi.

1964 (24 Aralık) Kıbrıs Dışişleri Bakanı Kipriyanu birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinde "Ermeni meselesini" ortaya atarak Türkiye aleyhine karar çıkarmaya çalıştı.

1965 (24 Nisan) Brezilya'nın Sao Paulo kentinde, Ermeniler tarafından Türkiye aleyhinde gösteri düzenledi.

1969 Ermeniler tarafından gösteri yürüyüşü tertip edildi.

1973 (27 Ocak) Türkiye'nin Los Angeles Başkonsolosu Mehmet Baydar ve yardımcısı Bahadır Demir, Mığırdıç Yanıkyan adlı Ermeni tarafından katledildi.

1975 (20 Ocak) ASALA (Gizli Ermeni Kurtuluş Ordusu) örgütü kuruldu.(22 Ekim) Viyana'da, Büyükelçi Daniş Tunagilkatledildi.(24 Ekim) Paris'te, Büyükelçi İsmail Erez ile polis Talip Yener katledildi.

1976 (16 Şubat) Beyrut Büyükelçiliği Birinci Katibi Oktay Cerit katledildi.(28 Mayıs) Zürih Çalışma Ateşeliği Bürosu bombalandı. Saldırının Faili olduğu anlaşılan Noubar Soufoyan adlı bir Ermeni yakalandı, yargılandı ve suçu sabit görülerek 15 ay hapis cezasına çarptırıldı.

1977 (29 Mayıs) İstanbul Yeşilköy Havaalanına ve Sirkeci garına patlayıcı madde atıldı, saldırıda 4 kişi öldü ve 31 kişi yaralandı. Saldırıları "Aşırı Ermeni Hareketleri Örgütü" üstlendi.(9 Haziran) Vatikan Büyükelçisi Taha Carım katledildi.

1978 (3 Ocak) Londra'daki Türk Bankasına patlayıcı madde atıldı. Saldırıyı "Ermeni Yeni Direniş Örgütü"üstlendi.(3 Ocak) Londra'daki Türk bankasına patlayıcı madde atıldı. Saldırıyı "Ermeni Yeni Direniş Örgütü" üstlendi.(2 Haziran) Madrit'te , Büyükelçi Zeki Kunaralp'ın eşi Necla Kunaralp ve emekli Büyükelçi Beşir Balcıoğlu katledildi.(8 Temmuz) Paris Büyükelçiliği Çalışma Ateşeliği ve Türkiye Turizm Bürosuna patlayıcı maddeler atıldı. Saldırıyı "Ermeni soykırım Adalet Komandoları üstlendi.(6 Aralık) Cenevre Başkonsolosluğuna patlayıcı madde atıldı. Saldırıyı "Ermeni Yeni Direniş Örgütü" üstlendi.(17 Aralık) THY Cenevre Bürosuna patlayıcı madde atıldı. Saldırıyı ASALA üstlendi.

1979 (15 Nisan) Yunan Hükümeti, Atina'nın Nea Simira meydanında "Ermeni İntikam Anıtı"nın dikilmesine izin verdi.(22 Ağustos) Cenevre Başkonsolosluğu'nda Konsolos Yardımcısı Niyazi Adalı'ya karşı suikast düzenlendi. Saldırıda 3 kişi yaralandı. Saldırıyı ASALA üstlendi.(27 Ağustos) THY Frankfurt Bürosuna patlayıcı madde atıldı. Saldırıyı ASALA üstlendi. (4 Ekim) THY Kopenhag Bürosuna patlayıcı madde atıldı. Saldırıyı ASALA üstlendi.(12 Ekim) Lahey'de , Amsterdam Büyükelçisi Özdemir Benler'in oğlu Ahmet Benler katledildi.(22 Aralık) Paris'te Turizm Müşaviri Yılmaz Çopan katledildi.

1980 (10 Ocak) ASALA, THY Tahran Bürosuna bombalı saldırıda bulundu.(6Şubat) Büyükelçi Doğan Türkmen, Bern'de saldırı sonucu yaralandı.(10 Mart) Ermeni teröristler THY'nın Roma Bürosunu bombaladılar. Saldırıda 2 İtalyan hayatını kaybetti, 14 İtalyan da yaralandı.(8 Nisan) ASALA, Sayda toplantısında, Kürtlerle Ermeniler arasında benzerlik olduğunu iddia ederek Kürtleri kan kardeş olarak ilan etti.(17 Nisan) Vatikan Büyükelçisi Vecdi Türel silahlı saldırıya uğradı. Koruma görevlisi Tahsin Güvenç yaralandı.(19 Nisan) ASALA, Marsilya Türk Konsolosluğuna roketatarlı saldırı düzenledi.(31 Temmuz) Atina İdari Ateşemiz Galip Özmen ve kızı Neslihan Özmen acımasızca katledildi.(5 Ağustos) Lyon'da , Ermeniler tarafından konsolosluğun basılması sonucu Kadir Atılgan , Ramazan Sefer , Kavas Bozdağ ve Hüseyin Toprak adlı vatandaşlar yaralandı.(26 Eylül) Paris'te, Basın Ateşemiz Selçuk Bakkalbaşı silahlı saldırıya uğradı ve ağır yaralandı

1981 (13 Ocak) Paris Büyükelçiliği Maliye Müşaviri Ahmet Erbeyli'nin arabasına bomba konuldu; Erbeyli ölümden döndü.(4 Mart) Paris'te Çalışma Müşaviri Reşat Moralı ile din görevlisi Tecelli Arı şehit edildi. (3 Nisan) Kopenhag'da, Çalışma Müşaviri Cavit Demir, evine giderken Ermeni teröristlerce kurşunlandı ve ağır şekilde yaralandı. ( 9 Haziran) Cenevre'de, sözleşmeli sekreter olarak görev yapan Mehmet S.Yergüz katledildi.Olayı Asala üstlendi.(24 Eylül) Paris Başkonsolosluğu'nu basan Ermeniler, güvenlik görevlisi Cemal Özen'i acımasızca katlettiler.(3 Ekim) Roma Büyükelçiliği 2.Katipi Gökberk Ergenekon, Ermeni teröristlerin silahlı saldırısına uğradı ve ağır yaralanarak saldırıdan kurtuldu. (27 Kasım) Avrupa'da bulunan '' Ermeni Öğrenciler Birliği '' ile ''Kürt Öğrenci Derneği'', Londra'da ortak bildiri yayınladılar.

1982 (28 Ocak) Los Angeles'da, Başkonsolos Kemal Arıkan, Harry Sasunyan ve Kirkor Saliba tarafından katledildi.(8 Nisan) Ottowa Büyükelçiliği Ticari Müşaviri Kemalettin Kani Güngör silahlı saldırı sonucu yaralandı.(5 Mayıs) ABD'nin Boston Bölgesi Fahri Konsolosu Okan Gündüz katledildi.(7 Haziran) Lizbon Büyükelçiliği İdari Ateşesi Erkut Akbay katledildi. Bu arada, Ottova Büyükelçiliği Ticari Müşaviri Kemalettin Kani Güngör silahlı saldırı sonucu yaralandı. (5 Mayıs) ABD'nin Boston Bölgesi Fahri Konsolosu Okan Gündüz katledildi.(7 Haziran) Lizbon Büyükelçiliği İdari Ataşesi Erkut Akbay katledildi. Bu arada, Ottowa Büyükelçiliği Askeri Ataşesi Atilla Altıkat, Bulgaristan Burgaz Başkonsolosluğu İdari Ataşesi Bora Süerkan ve Lizbon Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Yurtsev Mıhçıoğlu'nun eşi Cahide Mıhçıoğlu'da silahlı saldırıya uğradılar. Türkiye'nin Kanada Büyükelçiliği görevinde bulunana Coşkun Kırca da, silahlı saldırıya uğradı. (7 Ağustos) Üç Ermeni terörist, Ankara Esenboğa Havaalanı'na silahlı, bombalı saldırı düzenlediler ve katliam yaptılar. Otomatik silahlarla ve bombalarla orada bulunanlara saldıran teröristler, üçü emniyet görevlisi olan toplam dokuz kişiyi öldürdüler ve yetmiş sekiz kişiyi yaraladılar. Levon Ekmekçiyan, isimli terörist yakalandı. ( 10 Ağustos) Artin Penik adlı Ermeni, Esenboğa katliamından duyduğu üzüntüyü dile getirerek, kendini yakmak suretiyle Ermeni terörünü lanetledi.

1983 (29 Ocak) Levon Ekmekçiyan, 1982 yılı Esenboğo baskını nedeniyle Ankara'da idam edildi.Harut Levonyan ve Rafi Elbekyan adlı iki Ermeni militan tarafından Türkiye'nin Yugoslavya Büyükelçisine düzenlenen suikast sırasında yoldan geçen bir Belgrad'lı öldü. (15 Temmuz) Sala Mensubu Teröristler, Paris Orly Havalimanı THY Bürosuna bombalı saldırı düzenledi. Olayda, dördü Fransız, ikisi Türk, biri ABD'li ve biri İsveç'li olmak üzere toplam sekiz kişi hayatını kaybetti. Altmış kişi de yaralandı.(27 Temmuz) Türkiye'nin Büyükelçiliği'ni basan beş Ermeni ölü olarak ele geçirildi.

1985 (12 Mart) Ottowa Büyükelçiliği, silahlı, bombalı üç Ermeni terörist tarafından basıldı. Kanada'lı koruma görevlilerinden biri vurulup öldürüldü. Büyükelçi Coşkun Kırca yaralı olarak kurtuldu.

1991 (21 Ocak) Ermeniler, Hacılar kentine bombalı saldırı düzenledi. Saldırıda üç Sovyet askeri ile iki Azeri öldü. Ermeniler ayrıca, Azerbaycan'ın Sesi gazetesi muhabiri Savatin Askerova'yı katletti. (13 Nisan) Karabağ'da, Ermeniler ile Azeriler arasında çatışmalar çıktı. Azeri köyleri Ermeniler tarafından top ateşine tutuldu(23 Nisan) Suşa Kasabası'na bağlı Azeri köyleri, Ermeni köylerinden açılan top ve makineli tüfek ateşine maruz kaldı. Olayda 3 Azeri öldü, 3 ev yıkıldı, 3 ev de oturulamaz hale geldi.(26 Nisan) Karabağ bölgesinde 4 Azeri güvenlik görevlisi öldürüldü. Olayı '' Karabağ Savaşçıları'' adlı Ermeni örgütü üstlendi. (23 Eylül) Ermenistan bağımsızlığını ilan etti. ( 26 Aralık) Sovyetler Birliği dağıldı. 23 Eylülde bağımsızlığını ilan eden Ermenistan fiilen ve

1996 Levon Ter-Petrosyan, ikici defa Ermeni Devlet Başkanı seçildi.

1997 (20 Mart) Taşnaksutyun örgütü liderlerinden Robert Koçaryan, Ermenistan Başbakanı oldu.(20 Aralık) Ermeniler , Surp Agop hastanesinin 160. Yıldönümünü yılbaşı şöleniyle kutladılar.Türkiye Gazeteciler Cemiyeti,
1997 Sedat Semavi Ödülü'nü gazetecilik dalında Garbis Özataya verdi.

1998 Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Jamanak Gazetesinin 90. Kuruluş yıldönümü vesilesiyle , gazetenin editörü Ara Koçunyan'ı Cumhurbaşkanlığı köşkünde kabul etti.(Şubat) Ermenistan Devlet Başkanı Levon Ter-Petrosyan istifa etti. Böylece Robert Koçaryan'a liderlik yolu açıldı. Petrosyan, Karabağ'da Barış isteği için aşırı milliyetçilerin tepkisini çekmişti.(Şubat) Petrosyan'ın istifasını değerlendiren Azerbaycan Halk Cephesi Başkanı Elçibey, Koçaryanın geçmişte Rusların arkasına alarak Karabağ'da Azerbaycan'a karşı ayaklandığını bildirdi.(30 Mart) Koçaryan , Ermenistan Devlet Başkanlığı'na seçildi.(Temmuz) Bölücü örgüt PKK'nın Başı Abdullah Öcalan ; Ermenistan yönetiminden, Örgüte özel köy tahsis edilmesini istedi.(14 Ekim)Mesrob Mutafyan, Türkiye Ermenileri 84. Patriği seçildi.

DİĞER BİR KAYNAKTAN

KRONOLOJİ...


1534: Kanuni Sultan Süleyman’ın gerçekleştirdiği Irakeyn Seferi ile Azerbaycan’ın tamamı Osmanlı idaresine girdi.
1735: Azerbaycan topraklarına yönelik ilk Rus akını gerçekleştirildi.
1747: Safevi hükümdarı Nadir Şah’ın ölümü ile bölgedeki Safevi hakimiyeti sona erdi.
1813: Rus-İran savaşları sonucunda Gülistan Anlaşması imzalandı. Gence, Şeki, Bakü, Debend, Kuba ve Taliş hanlıkları Rusya, Güney Azerbaycan hanlıkları ise İran hakimiyetine bırakıldı.
1828: Rusya ile İran arasında Türkmençay Anlaşması imzalandı. Azerbaycan toprakları, Aras nehri ve Taliş dağları sınır olmak üzere iki ülke arasında paylaştırıldı. Böylece bugünkü Azerbaycan Rusya topraklarında kalırken, güney Azerbaycan İran hakimiyetine girdi.
1904: Himmet Partisi kuruldu.
1905: Bakü’de, sonradan Difai Partisi olarak anılan gizli Fedai Cemiyeti kuruldu. Ardından Rusya Müslümanları İttifakı kuruldu.
1911: Musavat Partisi kuruldu.
1917: Çarlık Rusyası’nda Bolşevik Devrimi gerçekleşti ve Çarlık Rusyası yıkıldı.
1–11 Mayıs 1917: Moskova’da Rusya Müslümanları Kongresi toplandı.
23 Şubat 1918: Gürcistan’ın Tiflis kentinde Azerilere, Ermenilere ve Gürcülere eşit temsil hakkı veren Transkafkasya Seym Meclisi kuruldu.
Nisan 1918: İçerisinde bugünkü Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan’ın bulunduğu Güney Kafkasya Federal Demokratik Cumhuriyeti ilan edildi. Cumhuriyet iki ay içerisinde dağıldı.
28 Mayıs 1918: Musavat Partisi içerisinde Mehmet Emin Resulzade başkanlığında oluşturulan Müslüman grubu, Azerbaycan Milli Şurası ismini alarak Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’ni ilan etti.
27 Nisan 1920: Bolşevikler, Kızıl Ordu’yu göndererek Azerbaycan’ı işgal etti. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’ne son verildi.
28 Nisan 1920: Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyet kuruldu.
1922: Azerbaycan, Transkafkasya Sovyet Federatif Cumhuriyeti’nin bir parçası ve Sovyetler Birliği’nin kurucu üyelerinden biri oldu.
1936: Transkafkasya Sovyet Federatif Cumhuriyeti ilga edildi, Azerbaycan tamamen bir Sovyetler Birliği cumhuriyeti oldu.
1945: İkinci Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği ve İngiltere’nin Güney Azerbaycan’ı işgaliyle bölgede Muhtar Azerbaycan Cumhuriyeti kuruldu.
1946: İran, Güney Azerbaycan’ı tekrar işgal ederek Muhtar Azerbaycan Cumhuriyeti’nin varlığına son verdi.
1967: Haydar Aliyev Azerbaycan KGB’sinin başına geçti.
1969: Haydar Aliyev Azerbaycan Komünist Partisi’nin başına geçti.
1982: Haydar Aliyev, Sovyet Politbüro’nun üyesi ve SSCB Bakanlar Konseyi Başkan Birinci Yardımcısı oldu.
1985: Mikail Gorbaçov Sovyetler Birliği’nin başına geçerek glasnost (açıklık) ve perestroika (yeniden yapılanma) dönemini başlattı.
1987: Haydar Aliyev, Politbüro’dan ve Bakanlar Konseyi’nden ayrıldı.
Ağustos 1987: Ermeniler, Dağlık Karabağ’da çoğunluğu oluşturdukları gerekçesiyle Ermenistan’a katılma talebiyle Moskova’ya başvurdular.
1988: Dağlık Karabağ sorununun yol açtığı çatışmalar nedeniyle Azeriler Karabağ’ı, Ermeniler de Azerbaycan’ı terk etmeye başladılar. Azerbaycan’ın Sumgayt kasabasında Azeriler ile Ermeniler arasındaki çatışmalarda 32 Ermeni, altı Azeri hayatını kaybetti.
Temmuz 1989: Azerbaycan Halk Cephesi kuruldu.
20 Ocak 1990: Sovyet birlikleri, Ermenileri koruma bahanesiyle Bakü’ye girerek 143 kişiyi öldürdü. Olay, Yanvar ya da 20 Ocak Katliamı olarak anılmaktadır.
1991: Moskova’daki darbe girişiminin ardından Azerbaycan’a yeniden bağımsızlık statüsü verildi. Muhaliflerce boykot edilen seçimlerde Ayaz Mütellibov başkan seçildi.
1991: Dağlık Karabağ yönetimi bölgenin bağımsızlığını ilan etti.
25–26 Şubat 1992: Ermeni kuvvetleri, Karabağ’da bulunan Hocalı’da 1,300 Azeri’yi katlettiler. Olaylar sonrasında Mütellibov istifaya zorlandı, Azerbaycan Halk Cephesi’nin harekete geçmesiyle Moskova’ya gönderildi. Azerbaycan Halk Cephesi’nin lideri Ebulfeyz Elçibey başkan seçildi.
Mayıs 1992: Ermeniler Nahçivan’a saldırdı.
3 Ekim 1993: Haydar Aliyev Azerbaycan cumhurbaşkanı oldu.
Mayıs 1994: Azerbaycan ve Ermenistan, Rusya’nın arabuluculuğu ile ateşkes ilan etti.
Temmuz 1994: Ermenistan, Azerbaycan ve Dağlık Karabağ, ateşkese uyacaklarını ve sorunun müzakere yoluyla çözülmesini kabul ettikleri taahhüdünde bulundular. Ardından Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) anlaşmazlığa el koydu.
20 Eylül 1994: Azerbaycan ile ABD arasında “Yüzyılın Anlaşması” imzalandı. Bu anlaşma ile ABD, Hazar petrolleri üzerine Azerbaycan ile ilk anlaşmasını yapmıştır.
Kasım 1995: Azerbaycan’ın ilk parlamento seçimleri yapıldı.
23 Ağustos 2000: Ebulfeyz Elçibey hayatını kaybetti.
Kasım 2000: Parlamento seçimleri yapıldı. Haydar Aliyev’in başında bulunduğu Yeni Azerbaycan Partisi, mecliste çoğunluğu elde etti.
Ağustos 2003: Haydar Aliyev, oğlu İlham Aliyev’i başbakan olarak atadı.
15 Ekim 2003: Başkanlık seçimlerinde İlham Aliyev seçildi. Seçimler, gözlemciler tarafından uluslararası standartlara uygun bulunmadı. Muhalif gösteriler bastırıldı, yüzlerce kişi tutuklandı.
Aralık 2003: Haydar Aliyev hayatını kaybetti.
4-5 Mart 2001: Azerbaycan ve Ermenistan Devlet Başkanları, Karabağ sorununa çözüm bulmak amacıyla Paris’te görüştüler.
3-7 Nisan 2001: Liderler ABD’nin arabuluculuğunda Florida’da tekrar görüştüler. Ancak sorun çözüme kavuşturulamadı. Dağlık Karabağ sorunu nedeniyle Azerbaycan’a yardımlarını durduran ABD, Azerbaycan’ın 11 Eylül sonrasında kendisine hava sahası ve istihbarat sağlaması sonucunda yardımlarını tekrar başlattı.
28 Nisan 2001: Ermeni Parlamentosu’nda temsil edilen siyasi partiler, Karabağ sorununun çözümüne yönelik olarak bir bildiri kabul ettiler. Bildiride, Dağlık Karabağ’ın Ermenistan’la birleşmesi veya bölgenin bağımsız statüsünün kabul görmesi gerektiği hususları vurgulandı.
Eylül 2002: Bakü-Ceyhan Petrol Boru Hattı’nın inşasına başlandı.
2 Mart 2005: Muhalif Monitör dergisi yazarlarından Elmar Huseyinov bir suikast sonucu öldürüldü. Muhalifler olaydan iktidarı sorumlu tuttular.
20 Mart 2005: İlham Aliyev, Avrupa Komisyonu’nun uyarılarının ardından 2003’teki protestolar sebebiyle tutuklanmış olan 114 yükümlü için af çıkardı.
25 Mayıs 2005: Bakü-Ceyhan Petrol Boru Hattı; Azerbaycan, Kazakistan, Gürcistan, Türkiye cumhurbaşkanları ve ABD temsilcisinin katılımıyla Bakü’de gerçekleştirilen bir törenle işletmeye açıldı.
28 Haziran 2005: Azerbaycan Milli Meclisi, Avrupa Konseyi’nden baskılar sonucunda bir seçim kanunu çıkardı. Ancak Avrupa Konseyi bu yasanın da taleplerini karşılamadığını, mevcut yasa ile Merkezî Seçim Komisyonu’nun hâlâ hükümetin etkisi altında olacağını, bu durumda Kasım ayında yapılacak seçimlerin de demokratik olamayacağını vurguladı.
Temmuz 2005: Muhalif partiler olan Musavat Partisi, Azerbaycan Halk Cephesi ve Azerbaycan Demokratik Partisi’nin düzenlediği mitingde 30 bin kişi İlham Aliyev’e istifa çağrısıyla yürüdü.
26 Ağustos 2005: Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Memmedyarov ve Ermenistan Dışişleri Bakanı Vartan Oskanyan, Karabağ sorununu görüşmek üzere Moskova’da bir araya geldi. Ermenistan’ın işgal ettiği bölgelerden çekilmesi ve mültecilerin geri dönmesi konuları gündemde.
6 Kasım 2005: Parlamento seçimleri yapıldı. Resmi sonuçlara göre İlham Aliyev’in başında bulunduğu Yeni Azerbaycan Partisi, parlamentodaki 121 koltuğun 58’ini, muhalif Azadlık Bloğu ise yalnızca 8’ini kazandı. AGİT Parlamenterler Asamblesi Başkanı ve AGİT gözlemcileri koordinatörü Alcee Hasting, seçim sürecinde demokratikleşme yönünde bazı adımlar atılmasına rağmen seçimlerin uluslararası standartlara uygun olmadığını belirtti. Muhalif Azadlık Bloğu, seçim bölgelerinin %80’inde seçimlerin yenilenmesini istedi, ancak bu talep hükümet tarafından kabul edilmedi.
11 Kasım 2005: Yeni Azerbaycan Partisi seçim zaferini kutlamak için Bakü’de 10 bin kişinin katıldığı bir gösteri düzenledi.
13 Kasım 2005: Bakü’de 20 bini aşkın muhalefet yanlısı gösteri düzenleyerek seçimlerin yenilenmesi isteğini yineledi. ABD’ye, Azerbaycan ekonomisine olduğu kadar demokrasisine de yatırım yapması çağrısında bulundu.
27 Kasım 2005: 10 binden fazla muhalif Bakü’de yeni bir miting düzenledi. Polis, göstericilere cop ve göz yaşartıcı bomba ile şiddetli müdahalede bulundu.

..